میرزا علی‌اکبر نفیسی ملقب به ناظم‌ الاطباء از اطبای معروف عصر قاجار، پدر سعید نفیسی از تاریخ نویسان بنام معاصر، در ربیع‌الاول، سال ۱۲۶۳هـ .ق در شهر کرمان چشم به جهان گشود. پدرش، میرزا حسن طبیب کرمانی بود که به کار طبابت اشتغال داشت، همینطور خاندان نفیسی های کرمان که نیاکان او محسوب می شوند نیز از چند قرن قبل در شهر کرمان به کار طبابت مشغول بوده اند. میرزا علی‌اکبر دوره تحصیلات مقدماتی خود را درشهر کرمان گذراند و مقدمات علم طبابت را نزد پدر خویش و دیگر اطبای آن زمان آموخت، بعد به تشویق حاکم وقت کرمان، محمد اسماعیل خان وکیل‌ الملک به آموختن این علم ترغیب شد. سپس برای آموختن علم طبابت راهی دارالفنون شد، خیلی زود به علت هوش سرشار و علاقه زیادش به طبابت به دستیار استادان خود برگزیده شد. او ضمن تحصیل در مدرسه دارالفنون، در سال ۱۲۸۵هـ .ش به طبابت هنگ مهندسی تهران گمارده شد. در سال ۱۲۸۸هـ .ق که قحطی و امراض بسیاری شهر تهران را فراگرفته بود، وی برای درمان بیماران سعی و کوشش بسیاری نمود و به مدت چهار ماه در بیمارستان دولتی تهران مشغول خدمت رسانی به فقرا و نیازمندان گردید. او در سال ۱۲۸۹هـ .ق  فارغ التحصیل شد، بعد به پیشنهاد میرزا حسین خان مشیر الدوله، اولین بیمارستان را در ایران بنا نمود (که همان بیمارستان سینا فعلی است) و خود رئیس آن گردید. وی در مجلس حفظ الصحة که نخستین بار در شهر تهران تشکیل شد حضور داشت، در سال ۱۲۹۸هـ .ق پس از برکناری از عنوان ریاست بیمارستان دولتی با میرزا حسین خان مشیر الدوله به شهر مقدس مشهد عزیمت کرد و در آنجا «بیمارستان رضوی» را که از موقوفات آستان قدس رضوی هست را تأسیس کرد و بعد از بیمارستان سینای فعلی آن دومین بیمارستانی بود که به روش اروپایی در ایران ساخته می شد. از سال ۱۳۱۰هـ .ق در زمره پزشکان  ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه قاجار قرار گرفت و به طبابت در دربار مشغول شد. آثار گرانبها و متعددی اعم از تألیف و ترجمه از ایشان باقی مانده است که از آن جمله می‌توان به تألیف کتاب‌های «پاتولوژی»، «کلینیک جراحی»، «رساله‌ ای در فیزیک»، «رساله‌ ای در جراحی»، «رساله‌ ای در تراپوتیک»، «رساله‌ ای دیگر در تشریح» و دو رساله «در سوء هضم»، «مذاکرات»، «پزشکی نامه» مشتمل بر نام داروهای طب قدیم در برابر نامهای اروپایی، «رساله ی در آخرین دوره بروز وبا»، «فرهنگ نفیسی» تالیف غیر پزشکی او می باشد که معروف به فرهنگ «ناظم الاطبا» و شاخص‌ ترین اثر وی به شمار می‌ آید که شامل چهار جلد بزرگ و حدود ۲۶۰۰۰  لغت فارسی و عربی است، «نامه زبان آموز» و «تعلیمات ابتدایی» و ترجمه ی «کتابی در  علم تشریح» (نخستین کتابی که وی از زبان فرانسوی به فارسی ترجمه کرده) اشاره کرد. این پزشک، دانشمند و ادیب ایرانی، در تاریخ ۲۶ ذی‌ القعده سال ۱۳۴۲ هجری قمری برابر با هشتم تیر ماه سال ۱۳۰۳ خورشیدی در شهر تهران جان به جان آفرین تسلیم کرد و به دیار باقی شتافت.